Zespół zależności alkoholowej – co to za choroba i jak się objawia

Alkohol to jedna z największych pułapek. Z pozoru niepozorny – obecny na imprezach, rodzinnych uroczystościach czy spotkaniach towarzyskich – potrafi niepostrzeżenie zamienić się w codzienność, a potem w uzależnienie. Choroba alkoholowa to jeden z poważniejszych problemów zdrowotnych i społecznych w Polsce. Szacuje się, że aż około 5 milionów Polaków zmaga się z alkoholizmem. To ogromna liczba – za każdą z tych osób stoją nie tylko dramaty indywidualne, ale też cierpiące rodziny, zniszczone relacje, zaniedbane dzieciństwo, rozbite więzi.

Zazwyczaj nałóg alkoholowy rozwija się po cichu. Często alkoholik sam nie dostrzega, kiedy traci kontrolę nad swoim życiem oraz zdrowiem. Zatraca się w piciu alkoholu, tłumacząc to stresem, zmęczeniem czy potrzebą odprężenia. Nawet gdy organizm już wyraźnie daje sygnały, że coś jest nie tak – pojawiają się objawy zatrucia alkoholowego – wiele osób bagatelizuje je i pije dalej, jakby nic się nie działo. Choroba alkoholowa jest bardzo poważnym problemem, ponieważ około 5 milionów Polaków ma cierpi na alkoholizm. Ludzie potrafią się zatracić w alkoholu, nie widząc niepokojących konsekwencji, na przykład bagatelizują zatrucie alkoholowe i piją dalej. A zatrucie alkoholowe nie należy do najprzyjemniejszych doświadczeń – organizm buntuje się na wiele sposobów, próbując poradzić sobie z nadmiarem toksyn. Człowiek mierzy się wtedy z różnorodnymi dolegliwościami, takimi jak: bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, bóle i zawroty głowy, senność, a także ogólne osłabienie i trudności z koncentracją. Objawy te są efektem odwodnienia, zaburzenia równowagi elektrolitowej oraz działania metabolitów alkoholu, które obciążają wątrobę i układ nerwowy. W tym stanie nawet proste czynności mogą sprawiać trudność, a organizm potrzebuje czasu, odpoczynku i odpowiedniego wsparcia, by wrócić do równowagi. Zatem jeśli człowiek jest w stanie sięgać po alkohol po tak bolesnych zatruciach, nie zważając na napotykane konsekwencje – osoba uzależniona cierpi na zespół zależności alkoholowej (ZZA). Człowiek zaczyna mieć do czynienia z uzależnieniem, które działa na poziomie psychicznym i fizjologicznym. Osoba taka nie panuje nad własnym zachowaniem – zamiast unikać cierpienia, organizm domaga się alkoholu, nawet jeśli właśnie przez niego cierpi.

ZZA: co to jest?

Zespół zależności alkoholowej (ZZA) to bardzo częste zjawisko wśród osób uzależnionych od alkoholu – w zasadzie jest to kluczowy element całego uzależnienia. To nie tylko problem związany z ilością spożywanego alkoholu, ale przede wszystkim z utratą panowania nad własnym życiem. Osoba wciągnięta w nałóg przestaje mieć wpływ na swoje decyzje – zaczyna funkcjonować według rytmu wyznaczanego przez picie. Alkohol staje się osią całej codzienności – czymś, wokół czego kręci się każdy dzień, każda decyzja, każda myśl. Z czasem traci się z oczu wszystko inne. Alkohol przysłania rodzinę, przyjaciół, pracę, a nawet podstawowe potrzeby fizyczne i psychiczne. Często dochodzi do sytuacji, w których osoba uzależniona nie zauważa, że przestaje dbać o siebie – zaniedbuje higienę, zdrowie, jedzenie czy sen. Zanikają dawne zainteresowania i pasje – to, co kiedyś było ważne, teraz wydaje się niepotrzebne. Coraz więcej obowiązków zostaje pomijanych lub odkładanych – najpierw te codzienne, domowe, potem również zawodowe. 

Zespół zależności alkoholowej (ZZA) bardzo mocno odbija się na relacjach międzyludzkich. Osoba uzależniona może zamykać się w sobie, unikać rozmów, a nawet oszukiwać i manipulować bliskimi, by ukrywać skalę problemu. Często dochodzi do konfliktów, odsunięcia się od rodziny, utraty zaufania. Trzeba też podkreślić, że uzależnienie alkoholowe nie dotyczy tylko osoby pijącej – wpływa bezpośrednio na jej otoczenie. Najbliżsi żyją w napięciu, często próbując ratować sytuację, podczas gdy uzależniony coraz głębiej pogrąża się w mechanizmach zaprzeczania i iluzji.

ZZA: choroba

Zespół zależności alkoholowej (ZZA) atakuje organizm powoli, ale systematycznie – krok po kroku rozkłada zdrowie człowieka. Nie dzieje się to z dnia na dzień. Nałóg alkoholowy wkrada się ukradkiem, coraz głębiej zaburzając naturalne procesy w organizmie. Niszczy prawidłowe funkcjonowanie narządów, uszkadza komórki, wywołuje stany zapalne, zaburzenia hormonalne i neurologiczne. Dla osoby uzależnionej picie staje się strategią – niezdrową, ale skuteczną ucieczką od codziennych problemów, stresu, lęku czy pustki. Alkoholik nie szuka już relaksu ani rozrywki. On szuka ulgi. W jego oczach alkohol to lekarstwo – na bezsenność, na samotność, na emocje, z którymi nie potrafi sobie poradzić. Problem w tym, że z biologicznego punktu widzenia alkohol to trucizna. W rzeczywistości – z perspektywy medycyny – ZZA jest poważnym sygnałem rozwoju choroby alkoholowej, która obejmuje zarówno mózg, jak i wszystkie układy w ciele. Zmienia się struktura działania mózgu, zwłaszcza obszarów odpowiedzialnych za ocenę sytuacji, kontrolę impulsów, regulację nastroju i odczuwanie przyjemności.

Utrata kontroli nad piciem to nie kryzys słabości, tylko efekt neurobiologicznego zaburzenia. To niepokojąca choroba, która potrafi zniekształcić myślenie, odczuwanie i zachowanie. Osoba pijąca nie zawsze jest świadoma, że dawno przekroczyła granicę. Gdy dochodzi do cugu alkoholowego, organizm nie nadąża z usuwaniem toksyn. Wątroba jest przeciążona, serce zaczyna pracować nierówno, ciśnienie krwi skacze. Może dojść do zaburzeń rytmu serca, ostrych stanów zapalnych trzustki czy uszkodzenia nerek. W ekstremalnych przypadkach skutkiem może być zawał serca, padaczka alkoholowa, a nawet nagła śmierć. W układzie nerwowym również mogą zajść zmiany – pojawiają się drgawki, bezsenność, zaburzenia równowagi, problemy z pamięcią i logicznym myśleniem. To codzienność osób, które wpadły w pułapkę uzależnienia. 

ZZA: objawy 

Alkohol bywa postrzegany jako przyjaciel – coś, co pomaga się odprężyć, zapomnieć o problemach, przełamać lęk czy samotność. Jednak z czasem ten pozorny sprzymierzeniec odsłania swoją prawdziwą twarz. Działa jak wróg – podstępnie, ale konsekwentnie odbiera człowiekowi to, co najcenniejsze: zdrowie, relacje z bliskimi, poczucie sensu, motywację do działania, a w końcu także godność. Uzależnienie nie pojawia się nagle – rozwija się stopniowo, niezauważalnie, wkradając się do codzienności. Najbardziej dotkliwymi objawami zespołu zależności alkoholowej (ZZA) są:

• Przymus picia 🡪 osoba czuje silną, często nie do opanowania, potrzebę sięgnięcia po alkohol, nawet jeśli nie planowała tego wcześniej.
• Brak kontroli 🡪 alkoholikowi trudno przerwać picie w odpowiednim momencie, nie umie odmówić sobie kolejnej porcji lub/i nie potrafi pić z umiarem.
• Objawy odstawienia 🡪 po ograniczeniu lub przerwaniu picia pojawiają się objawy fizyczne i psychiczne: nudności, drżenie rąk, potliwość, podwyższone ciśnienie, lęk, bezsenność, a w cięższych przypadkach – halucynacje czy gorączka.
• Skupienie życia wokół picia 🡪 alkohol staje się priorytetem – zaniedbywane są inne obszary życia: rodzina, praca, zdrowy styl życia czy pasje.
• Picie mimo szkód 🡪 mimo wiedzy o negatywnych skutkach zdrowotnych, psychicznych czy społecznych, osoba nadal sięga po alkohol.