Zespół Otella: Co to jest i jakie są jego objawy?

Twój partner, ty lub ktoś z twoich bliskich przejawia zachowania typowe dla chorobliwej zazdrości? Agresja, śledzenie swojego partnera, skrajne kontrolowanie, natarczywe myśli o niewierności partnera, niepohamowane wybuchy zazdrości – wszystkie te to zachowania mogące sugerować tak zwany zespół Otella – zaburzenie psychiczne, które może występować u osób nadużywających alkohol. Czym jest zespół Otella? Jakie się objawia? Jak pomóc osobie zmagającej się z zachowaniami typowymi dla zespołu Otella?

Zespół Otella – co to jest?

Zespół Otella – jednostka chorobowa zaliczająca się do zaburzeń psychicznych, tak zwana psychoza alkoholowa. Dochodzi do niej wskutek nadużywania alkoholu i należy do grupy psychoz urojeniowych.

Swoją wdzięczną nazwę zespół Otella zawdzięcza tytułowemu bohaterowi tragedii Williama Szekspira – odczuwał on tak silną zazdrość, że zabił swoją żonę, a następnie sam popełnił samobójstwo.

Dla zespołu Otella bardzo typowe są przede wszystkim urojenia związane z niewiernością partnera. Osoby dotknięte tym zaburzeniem często zupełnie bezpodstawnie doszukują się oznak niewierności, zupełnie bez powodu podejrzewają partnera o zdradę. Uporczywa potrzeba odkrycia tej domniemanej zdrady powoduje szereg chorobliwych zachowań: od skrajnych wybuchów zazdrości, przez kontrolę każdego aspektu życia partnera, po agresję. Zachowania te mają charakter obsesyjny – doprowadzają do całkowitej utraty zainteresowania dotychczasowymi zajęciami, nierzadko prowadzą również do zaniedbania obowiązków, w tym nawet życia zawodowego.

W efekcie zespół Otella doprowadza nie tylko do obniżenia jakości życia pary, ale także do rozpadu związku i niekiedy nawet wynikających z niektórych zachowań konsekwencji prawnych.

Objawy zespołu Otella

Jeżeli z powodu skrajnej, patologicznej zazdrości podejrzewamy u bliskiej osoby wystąpienie zespołu Otella, najlepiej będzie zasięgnąć specjalistycznej pomocy. Niestety nie są to jedynie niewinne zachowania, które same przejdą, a zaburzenie psychiczne i pozostawione bez reakcji może doprowadzić do wielu przykrych konsekwencji.

Typowe objawy zespołu Otella to przede wszystkim:

• chorobliwa zazdrość o partnera o charakterze obsesyjnym,
• przekonanie o zdradzie partnera – powoduje to silną potrzebę odkrycia tej zdrady, nawet jeśli nie ma powodów do podejrzeń o jej wystąpienie
• wybuchy niepohamowanej zazdrości
• wybuchy agresji w stosunku do partnera
• kontrolowanie każdego aspektu życia partnera – każde najmniejsze odstępstwo od standardowej rutyny partnera może powodować wybuch zazdrości i awanturę
• częste, niezapowiedziane wizyty w domu lub miejscu pracy partnera
• śledzenie partnera
• obsesyjne przeglądanie wiadomości i portali społecznościowych partnera

Pamiętajmy, że zespół Otella nazywa się także psychozą alkoholową: wynika to z faktu, że do podobnych zachowań dochodzi właśnie wskutek nadużywania alkoholu etylowego. Jeżeli nasz partner – bądź inna osoba bliska – wykazuje podobne zachowania, a wiemy, że często nadużywa alkoholu, istnieje tym większe prawdopodobieństwo, że to właśnie z tym zaburzeniem mamy do czynienia.

Niezależnie jednak, czy spowodowane jest to alkoholem, czy innymi sytuacjami, tak skrajne i patologiczne zachowania wymagają pomocy specjalisty – psychiatry, psychoterapeuty, a nawet neurologa. Nie należy próbować działać na własną rękę, gdyż możemy niewiele zdziałać, a nawet zaszkodzić osobie potrzebującej pomocy.

Przyczyny

W większości przypadków zespół Otella, czyli psychoza alkoholowa, spowodowana jest nadużywaniem alkoholu. Może dojść do niej w dwóch przypadkach: kiedy do czynienia mamy z osobą uzależnioną, regularnie spożywającą alkohol lub z osobą znajdującą się w stanie upojenia alkoholowego.

Wynika to z faktu, że regularne przebywanie pod wpływem alkoholu naraża mózg na działanie substancji odurzających, które zmieniają wydzielanie neuroprzekaźników. W konsekwencji u takiej osoby zachodzą zmiany w postrzeganiu rzeczywistości i ludzi wokół, wpływa to na sposób myślenia chorego oraz jego zachowania. Takie uszkodzenie komórek mózgu może doprowadzić do występowania urojeń i omamów. Zdolność do podejmowania racjonalnych decyzji zostaje upośledzona.

Warto mieć na uwadze, że choroba alkoholowa przyczynia się też do otępienia alkoholowego i innych form upośledzenia umysłowego, co może jeszcze nasilać urojenia. Pojawiają się problemy z krytycznym myśleniem i oglądem rzeczywistości.

Zespół Otella bez alkoholu – czy jest to możliwe?

Istnieje niewielki procent chorych przejawiających symptomy zespołu Otella, które jednak nie spożywają alkoholu w dużych ilościach albo nawet wcale. Inne czynniki rozwoju tego zaburzenia to między innymi:

• zaburzenia neurologiczne,
• uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego,
• schizofrenia paranoidalna,
• inne substancje odurzające.

Warto mieć świadomość, że wśród czynników ryzyka wystąpienia choroby znajdują się także:

• niska samoocena,
• trudne doświadczenia z przeszłości, najczęściej związane ze zdradą poprzedniego partnera,
• płeć męska (statystyki pokazują, że schorzenie to częściej dotyka mężczyzn).

Leczenie zespołu Otella

Z uwagi na złożoność powodów innych niż uzależnienie od alkoholu, oprócz psychoterapeuty warto wybrać się także do neurologa. W celu wyleczenia choroby należy oczywiście najpierw postawić trafną diagnozę. Jeżeli zaburzenie jednoznacznie wynika z nadużywania alkoholu, leczenie psychozy alkoholowej wymagać będzie jednoczesnego leczenia nałogu.

Warto mieć świadomość, że wszelkie stany chorobliwej zazdrości mogą być wzmożone przez zły stan fizyczny chorego – w przypadku uzależnienia alkoholowego dobrze będzie przeprowadzić podstawowe badania związane z ogólnym stanem zdrowia.

Leczenie zespołu Otella jest niestety trudne. W większości przypadków będzie wymagało to połączenia ze specjalistyczną terapią uzależnienia od alkoholu w odpowiednim ośrodku. Osoba chora może się wypierać problemu. Wynika to często z mechanizmu zaprzeczenia, przyczynia się do tego również stan psychiczny osoby uzależnionej, która narażona jest na zakrzywione postrzeganie rzeczywistości.

W skrajnych przypadkach, jeśli alkoholik znajduje się w stanie niemożności podjęcia jakichkolwiek czynności prawnych, koniecznym może okazać się ubezwłasnowolnienie w celu wysłania go na leczenie odwykowe.

Zespół Otella, tak jak nałóg alkoholowy, wymaga wdrożenia kompleksowego działania:

• psychoterapia,
• farmakoterapia,
• metody radzenia sobie z trudnymi emocjami.

Psychoza alkoholowa wymaga przede wszystkim od chorego, ale też często od jego bliskich, wiele pracy i zaangażowania. Podstawą będzie oczywiście utrzymanie abstynencji od alkoholu oraz jednoczesne zastosowanie kilku metod radzenia sobie z emocjami i natarczywymi myślami. Wyjście z tego bez odpowiedniej psychoterapii może okazać się niemożliwe, a trzeba mieć świadomość, że psychoza alkoholowa prowadzi do wielu nie tylko uciążliwych, ale też bardzo niebezpiecznych zachowań. Warto więc przekonać chorego do udania się na odpowiednie leczenie.

Podsumowanie

Zespół Otella to jednostka z grupy zaburzeń psychicznych objawiająca się m.in. chorobliwą zazdrością. Określana też psychozą alkoholową, najczęściej łączy się z uzależnieniem od alkoholu – z uwagi na ten fakt leczenie jej wymaga jednoczesnego wdrożenia leczenia nałogu alkoholowego i wiele pracy ze strony chorego.