Jak poznać alkoholika w rodzinie?

Uzależnienie od alkoholu to często spotykany problem. Jego ofiarą może paść każdy – zarówno pracownik umysłowy jak i fizyczny, bogaty i biedny, wykształcony i taki, który szybko zakończył swoją edukację. Alkoholizm często wiąże się z doświadczaniem chronicznego stresu w pracy czy w domu. Wielu osobom przed długi czas udaje się z powodzeniem tuszować swój problem i żyć względnie normalnie. Jednak z czasem jest to coraz trudniejsze do ukrycia.  

Niestety nawet członkowie najbliższej rodziny mogą mieć problem z rozpoznaniem pierwszych objawów uzależnienia, jednakże są na to sposoby – przede wszystkim trzeba bacznie obserwować zachowanie osoby, w której przypadku zachodzi podejrzenie, że może być uzależniona.

4 fazy alkoholizmu – podstawowe objawy uzależnienia

Choroba alkoholowa składa się z czterech faz. Podział ten stosuje się w psychologii, medycynie oraz w placówkach, zajmujących się leczeniem uzależnień.

• Faza wstępna nazywana również prealkoholową – na tym etapie bardzo ciężko jest rozpoznać, że czyjeś zachowanie może być potencjalnie niebezpieczne i zwiastować problemy w przyszłości. Osoba popadająca stopniowo w nałóg spożywa alkohol podobnie jak inni – z okazji różnych uroczystości, imprez itp. Od zdrowego człowieka odróżnia ją  jednak podejście do picia. Ktoś, kto w przyszłości może mieć problemy z alkoholem będzie wyszukiwać sobie podświadomie coraz to więcej sytuacji, które dadzą mu możliwość swobodnego sięgania po kieliszek, gdyż spożywanie ulubionych trunków dostarcza mu wiele przyjemności, pozytywnie wpływa na ogólne samopoczucie oraz niweluje negatywne emocje i stres.
• Faza ostrzegawcza – człowiek, który osiąga tę fazę jest już uzależniony. Na tym etapie może zacząć zapominać, co robił po spożyciu sporej ilości alkoholu (tzw. „urwany film”) oraz mieć poczucie winy w związku ze swoim schematem picia. Niestety wciąż będzie uważać się za zdrowego. U osób znajdujących się w tej fazie można zaobserwować odmienne niż dotychczas zachowania w stanie upojenia, a także skłonność do szybszego spożywania alkoholu podczas trwania imprez oraz do samotnego picia w ukryciu w celu swoistego „przygotowania się” do przyjęcia .
• Faza krytyczna – to zaawansowane stadium choroby alkoholowej, w którym uzależniony nie ma kontroli nad spożywaniem alkoholu, choć zapytany z pewnością stwierdzi, że może w każdej chwili przestać. Na tym etapie odczuwa także głód alkoholowy oraz przestaje angażować się w życie rodzinne, zawodowe czy w relacje towarzyskie. Chory zazwyczaj ma świadomość swojego problemu, ale nie lubi o tym rozmawiać i odpowiadać na pytania z tym związane. Wszelkie spostrzeżenia otoczenia i słowa krytyki odczuwa jako atak i konieczność obrony. Stara się przekonać wszystkich, że nie jest uzależniony i ma całkowita kontrolę nad tym, co robi. Niestety próby zaprzestania picia prędzej czy później kończą się fiaskiem. 
• Faza przewlekła – w tym stadium chory znajduje się już całkowicie w sidłach uzależnienia. Liczy się dla niego tylko alkohol. Sięga po niego już nie tylko okazyjnie, ale nawet o różnych porach dnia, nie zwraca nawet uwagi na rodzaj spożywanego trunku. Poczucie winy, które odczuwa w chwilach świadomości czy wyznawane przez niego zasady nie są w stanie wpłynąć na jego działanie. Jest całkowicie zniewolony.

Pierwsze stadium problemu

Choroba alkoholowa rozwija się stopniowo i początkowo trudno ją rozpoznać, gdy choremu nie zdarzają się, np. ciągi alkoholowe (spożywanie alkoholu przez kilka dni pod rząd). Trzeba być jednak czujnym i zwracać uwagę na bliskich. Być może któryś z nich spożywa alkohol zbyt często, np. po ciężkim dniu pracy w celu zrelaksowania się lub w związku z nastaniem weekendu. Należy pamiętać, że alkoholizm to również picie alkoholu w małych ilościach, ale regularnie. Warto przedstawić swoje obserwacje i próbować wybadać jak wygląda sytuacja z perspektywy bliskiej nam osoby. Dobrze jest zapytać:

• czy zdarzało się jej poczuć, że za dużo pije i powinna przystopować,
• jaki ma stosunek do pytań otoczenia i słów krytyki względem spożywania przez nią alkoholu – czy irytują ją, 
• czy zdarzyło jej się odczuwać wstyd, mieć wyrzuty sumienia itp. w związku z piciem,
• czy miała taką sytuację, że „lekiem” na porannego kaca lub na skołatane nerwy było sięgnięcie po kieliszek.

Im szybciej choroba zostanie zdiagnozowana tym łatwiej będzie ją wyleczyć.

Cięższe przypadki – Alkoholizm

Początkowy etap choroby alkoholowej jest trudny do wychwycenia. Zwłaszcza w dzisiejszych czasach, gdy żyje się w biegu i spędza wspólnie znikomą ilość czasu. Niestety gdy zaobserwowane u bliskiej osoby zostaną któreś z poniższych objawów, trzeba jak najszybciej nakłonić ją do zapisania się na terapię odwykową. Szybka reakcja może zatrzymać chorobę i dać szansę na wyleczenie. Poniżej objawy, które jasno wskazują na uzależnienie od alkoholu:

• wynajdywanie coraz to nowych pretekstów by napić się (chory nie zważa czy spożywa alkohol w miejscach publicznych, w pracy itp.),
• pojawianie się ciągów alkoholowych (okresy abstynencji są krótkie, uzależniony doświadcza podczas nich objawów zespołu abstynencyjnego, np. wymioty, nudności, pogorszenie samopoczucia, niepokój i lęk) oraz problemów z przypominaniem sobie, co robiło się po wprawieniu się w stan nietrzeźwości („urwane filmy”),
• określanie alkoholu przez chorego jako środka ułatwiającego codzienne funkcjonowanie, eliminującego stres i nieśmiałość itp., chowanie go w różnych zakamarkach mieszkania, ogrodu,
• zwiększanie się tolerancji na alkohol – uzależniony musi pić więcej, aby osiągnąć pożądany efekt,
• picie w ukryciu, samotnie, choć wcześniej było zgoła inaczej (chory spożywał alkohol razem ze współbiesiadnikami),
• narastające kłopoty rodzinne, towarzyskie, zawodowe oraz finansowe.

Charakterystyka dzieci alkoholików

Alkoholizm dotyka nie tylko osobę chorą, ale również jej rodzinę. Wywiera ogromny wpływ na dzieci i ich przyszłość. Osoby, które wychowywały się w rodzinach borykających się z tego typu problemami mogą częściej niż inni popadać w różnorakie uzależnienia, ze względu na nieprawidłowe wzorce i wypracowane w sobie schematy, które pomagały im przetrwać trudne dzieciństwo. W dorosłym życiu dzieci alkoholików mają często problemy z budowaniem zdrowych relacji międzyludzkich, które objawiają się, np. uzależnieniem się od innych, co dotyczy około ⅓ takich osób (np. od partnera). Ponadto doświadczają różnych zaburzeń społecznych i psychicznych. Cierpią z powodu depresji, a czasem nawet decydują się na ostateczny krok i odbierają sobie życie.

Bezpieczne relacje

Dzieci wychowywane w rodzinach z problemem alkoholowym nie są skazane na smutną przyszłość. Istnieją sposoby na zminimalizowanie skutków takiej sytuacji. Rozwój dzieci z dysfunkcyjnych rodzin może przebiegać względnie normalnie jak głoszą specjaliści. Kluczem do sukcesu jest, aby taki młody człowiek miał możliwość budowania zdrowych, bezpiecznych więzi z innymi dorosłymi, np. z babcią, ciotką, wychowawcą szkolnym. Dzieciom alkoholików szczególnie potrzebne są: wsparcie, miłość oraz troska.  One pragną być zauważone i wysłuchane, chcą choć na chwilę poczuć się dla kogoś ważne.

Dorosłe dzieci alkoholików a związki

DDA, czyli dorosłe dzieci alkoholików mają problem ze znalezieniem odpowiedniego partnera. Najczęściej wchodzą w relacje z osobami, które są uzależnione lub chłodne emocjonalnie (choć chciały by czegoś zupełnie innego). Odwzorowują w ten sposób nieświadomie więzi z dzieciństwa. 

Dorosłe dzieci alkoholików lubią czuć się potrzebne, dlatego często decydują się na bycie w związku z osobą, która wymaga pomocy w jakimś życiowym zakresie. Tacy dorośli koncentrują się wtedy na rozwiązaniu problemu, poświęcając siebie i zapominając o swoich troskach. To niestety bardzo zgubny schemat.

Strach przed straceniem kontroli

Dorośli, którzy dorastali w rodzinach alkoholowych są bardzo powściągliwi w zachowaniu i w reakcjach. Nie są wylewni i zazwyczaj boją się okazywać uczucia. Wynika to z lęku. Czują, że muszą cały czas trzymać rękę na pulsie i kontrolować siebie oraz innych. Są zdania, że to jedyny sposób, aby życie było chociaż znośne. Odczuwają niepokój gdy nie mogą lub nie dają rady mieć nad wszystkim kontroli.

Dorosłe Dzieci Alkoholików

Szereg objawów pojawiających się u osób wychowujących się w rodzinach z problemem alkoholowym nazwano syndromem  Dorosłych Dzieci Alkoholików. Takim ludziom dedykowane są, dostosowane do ich potrzeb, specjalne terapie grupowe oraz indywidualne, które mają pomóc im przepracować to, co spotkało ich w dzieciństwie oraz nauczyć jak prawidłowo funkcjonować w dorosłym życiu społecznym.