Córki alkoholików – jakich szukają partnerów?

W społeczeństwie istnieje pewne przekonanie, które mówi o tym, że jeśli ktoś wychowywał się w domu, w którym jedno z rodziców było alkoholikiem, to jego życie dorosłe może być podobne. Ogólnie rzecz ujmując chodzi o to, że będzie szukał dla siebie podobnego partnera życiowego, albo sam zostanie alkoholikiem. Czy faktycznie tak się dzieje za każdym razem?

Wpływ ojca alkoholika na dziecko

„Mój ojciec to alkoholik” – nieczęsto to stwierdzenie pada z ust dziecka. Cała rodzina osoby uzależnionej od alkoholu podporządkowuje się nowej sytuacji w domu i za wszelką cenę chce utrzymać tę wstydliwą – według nich – chorobę w tajemnicy. Ukrywanie alkoholizmu przez rodzinę prowadzi z kolei do braku możliwości uzyskania jakiejkolwiek pomocy z zewnątrz. Takiej pomocy najczęściej potrzebują właśnie dzieci, których podstawowe potrzeby nie są zaspokajane, a one same nie potrafią poradzić sobie z sytuacją w domu. Dotyczy to zarówno córek, jak i synów alkoholików.

„Mój tata jest alkoholikiem” – życie dziecka w rodzinie alkoholowej

Poza wyniszczaniem swojego organizmu oraz wszelkich relacji społecznych, alkoholik skutecznie niszczy życie również swoim najbliższym. Problem alkoholowy pozostaje w centrum domu, powodując, że domownicy na pierwszym miejscu stawiają ukrywanie lub próby zaprzestania picia. Rodzina alkoholika żyje w ciągłym stresie, przeżywając naprzemiennie ciągi alkoholowe i próby abstynencji; nierzadko dochodzi do agresywnych zachowań alkoholika lub jego całkowitemu odsunięciu się od rodziny.

Nie ma to znaczenia, jak będzie zachowywał się uzależniony, na jego piciu zawsze ucierpią dzieci. Alkoholizm jest bardziej powszechny wśród mężczyzn, a prawdopodobieństwo powielenia tego wzorca z domu również większe jest u chłopców, zatem możemy powiedzieć, że jest to problem przede wszystkim mężczyzn. Jednak dotyczy on również wielu kobiet, a jeżeli w rodzinie oboje rodziców zmaga się z problemem alkoholowym, szansa na otrzymanie odpowiedniego wsparcia i opieki dla dziecka znacząco maleje. W domu alkoholika występują zazwyczaj trzy sztywne zasady:

• „nie mów” – nie wynoś problemów rodzinnych poza dom, nie mów nikomu;
• „nie ufaj” – osoba, której zaufasz, prędzej czy później Cię skrzywdzi, nie należy ufać nikomu;
• „nie odczuwaj” – bądź silny, nie pozwalaj sobie na słabości oraz na to, by rządziły Tobą emocje.

Przemoc psychiczna i fizyczna spotyka o wiele częściej dzieci wychowujące się w rodzinach z alkoholikiem. Do aktów przemocy dochodzi nie tylko, gdy rodzić jest pod wpływem alkoholu, również na trzeźwo nie potrafi nad sobą zapanować i ucieka się do przemocy. Dzieci bojąc się opowiedzieć komukolwiek o sytuacji w domu, decydują się na milczenie i przyznają się do problemu jedynie wtedy, gdy urazy fizyczne są już widoczne gołym okiem. Do przemocy fizycznej, którą możemy zaobserwować w domu alkoholika zaliczamy: wyzwiska, straszenie, poniżanie. Zdarza się również, że do aktów przemocy dochodzi między rodzicami, a narzędziami w tej walce są dzieci. Ojciec alkoholik może nastawiać dzieci przeciwko ich własnej matce, wywołując u nich agresję i niechęć w stosunku do niej. Może również uciekać się do szantaży emocjonalnych, powodując u dziecka poczucie winy. Zdarza się również, że jeden z rodziców zwierza się dziecku (alkoholik lub rodzić niepijący), wciągając tym samym dziecko w świat i problemy dorosłych, których dziecko nie rozumie i nie powinno w nich uczestniczyć. Dziecko zaczyna czuć się odpowiedzialne za rodzinę i jej problemy, wydaje mu się, że tylko ono jest w stanie zaradzić sytuacji, która jest w domu. 

Dzieci wychowujące się w domach z alkoholikami są narażone na duże zaniedbania psychofizyczne, społeczne, nie są w stanie dostatecznie rozwinąć się intelektualnie, może dojść nawet do wykorzystywania seksualnego. 

Ojciec alkoholik a córka

Córka obserwująca swojego ojca alkoholika, w trakcie dorastania kształtuje sobie zaburzony obraz mężczyzny. Konsekwencją dorastania w takim domu może być zupełna rezygnacja z założenia własnej rodziny lub przeniesienie takiego wzorca do własnego domu rodzinnego. Ojciec uzależniony od alkoholu nieświadomie powoduje duży wpływ na życie swoich dorosłych dzieci. Córki alkoholików bardzo często wykazują postawy introwertyczne, nie czują stabilizacji emocjonalnej, mają skłonności do bardzo niskiej samooceny oraz do działań impulsywnych pokierowanych aktualnie występującymi emocjami. 

Ojciec (nie)obecny

Przyglądając się zachowaniom swojego ojca alkoholika, dziewczynka od najmłodszych lat kształtuje sobie w głowie wyobrażenia o mężczyznach, ich zachowaniach i relacjach z nimi. Robi to na podstawie relacji z nią, innymi ludźmi oraz jej własną matką. Kobiety, które dzieciństwo spędziły w domu z alkoholikiem, który mimo wszystko poświęcał im czas i mogły w miarę jego możliwości liczyć na wsparcie, lepiej poradzą sobie w życiu dorosłym. Są silniejsze emocjonalnie, mniej skłonne do depresji czy zaniżenia własnej samooceny i potrafią wejść w stały i szczęśliwy związek.

Zupełnie inaczej przedstawia się sprawa córek, których ojciec był wiecznie nieobecny, niedostępny, nie interesował się żadnymi potrzebami dziewczynki. W tym przypadku o wiele częściej dochodzi do zaburzeń psychicznych, zaburzeń odżywiania, mocnym zachwianiu emocjonalnym i nieumiejętnym wchodzeniu w związki. Często dziecko boi się takiego ojca, nie czuje z nim żadnej więzi, co powoduje permanentny brak poczucia bezpieczeństwa, wsparcia i miłości, który jest mocno odczuwalny w życiu już dorosłym.

Od odrzucenia po misję ratowania

Dorosłe już córki ojców alkoholików z syndromem DDA (Dorosłe Dzieci Alkoholików) w swoim życiu prywatnym najczęściej wchodzą w poniższe rodzaje relacji:

• Krótkie i burzliwe związki, które kończą się z najróżniejszych przyczyn; są one wynikiem braku zaufania i stworzenia stabilnej i zdrowej relacji. Kobieta boi się, że partner nadszarpnie jej zaufanie na przykład zdradą, więc woli zakończyć związek, niż się rozczarować. Wynika to z bardzo niskiego poczucia własnej wartości oraz przekonania, że nie zasługuje ona na zdrową relację i dobre traktowanie.
• Odrzucanie wszelkich relacji z mężczyznami, polegające na negowaniu wejścia w jakąkolwiek relację z płcią przeciwną. Takie zachowanie podyktowane jest bardzo negatywnymi przeżyciami i przemyśleniami na temat życia z własnym ojcem, oraz życie w przekonaniu, że dosłownie z każdym mężczyzną będzie dokładnie identycznie.
• Współuzależnienie, wynikające z tego, że w domu rodzinnym kobieta również mogła być współuzależniona (choć dzieci dotyka to rzadziej niż partnerów alkoholika). Dorosła już córka powiela schemat wyniesiony z domu i jest przekonana, że po raz kolejny tylko ona jest w stanie pomóc swojemu uzależnionemu partnerowi. Kieruje nią również chęć bycia potrzebną, czasami bywa również, że jej własna matka w pewien sposób przygotowywała ją do takiego właśnie życia.

Mimo powyższych schematów nie jest niemożliwym stworzenie szczęśliwego i zdrowego związku przez kobietę będącą córką alkoholika. Wymaga to jednak wiele pracy nad samą sobą, przerobienia wszystkich problemów i trudności. Dorastanie w rodzinie alkoholika pozostawia swoje piętno, z którym jednak można walczyć, by w przyszłości wejść w zdrową relację pełną miłości, wzajemnego szacunki i szczęścia.