Alkoholizm w rodzinie

Szacuje się, że około 3-4 milionów Polaków (w tym, 1,5-2 miliona dzieci) żyje w rodzinach z problemem alkoholowym. Choroba alkoholowa ma wpływ nie tylko na życie osoby uzależnionej. Odbija się również na życiu członków rodziny i osób z najbliższego otoczenia alkoholika, o których mówi się, że są „współuzależnione”. Dlatego alkoholizm w rodzinie niesie za sobą potrzebę pomocy nie tylko osoby uzależnionej, ale również członkom jej rodziny.

Alkoholizm w rodzinie – współuzależnienie

Choroba alkoholowa nie dotyczy wyłącznie jednej osoby. Negatywne skutki uzależnienia odczuwają również osoby z najbliższego otoczenia alkoholika. Wraz z pojawieniem się problemu z nadużywaniem alkoholu, życie codzienne rodziny zaczyna koncentrować się wokół osoby uzależnionej. Na pierwszym miejscu stawiane są jej zmienne nastroje, brak przewidywalności działania, nieradzenie sobie z życiem codziennym. Choroba alkoholowa dezorganizuje tradycyjny model rodziny i prowadzi do licznych destrukcyjnych skutków. U dorosłych członków rodziny alkoholika mogą  utrwalać się reakcje przystosowawcze, które nazywane są współuzależnieniem. Członkowie rodziny, którzy są współuzależnieni stosują strategie zaradcze, które mają pomóc im poradzić sobie ze stresującymi sytuacjami związanymi z uzależnieniem najbliższej osoby. Wraz z upływem czasu, nasilają się mechanizmy adaptacyjne o charakterze destrukcyjnym, których celem jest utrzymanie równowagi w rodzinie. Są one dużym obciążeniem dla osoby współuzależnionej dlatego niosą za sobą negatywne konsekwencje zarówno w zakresie zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Członkowie rodziny alkoholika niejednokrotnie czują się odpowiedzialni za pojawienie się nałogu w rodzinie, obwiniają się za zaistniałą sytuację na czym znacznie cierpi ich poczucie wartości. Osoby współuzależnione zmagają się również z problemami związanymi z życiem zawodowym i funkcjonowaniem w społeczeństwie, ponieważ coraz więcej energii poświęcają osobie uzależnionej. Dochodzi do tego poczucie wstydu za sytuację rodzinną, a niejednokrotnie również problem przemocy psychicznej i fizycznej w rodzinie. Biorąc pod uwagę jak daleko idące skutki może mieć współuzależnienie, nie tylko alkoholikowi, ale również członkom jego rodziny poleca się terapię.

Dorosłe Dzieci Alkoholików (DDA)

Alkoholizm w rodzinie może mieć daleko idące skutki. Jeśli problem uzależnienia od alkoholu pojawia się w rodzinie z dziećmi nie oznacza to, że negatywne skutki nałogu ograniczą się  do okresu dzieciństwa. Nałóg, który zaburza funkcjonowanie rodziny i nie stwarza odpowiednich warunków do rozwoju psychicznego, może pozostawiać piętno na wiele lat. Dzieci, które dorastały w rodzinie z alkoholizmem, odczuwające skutki tego w życiu dorosłym określa się mianem Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA). Z domu rodzinnego wynoszą obniżone poczucie wartości spowodowane stałym doświadczaniem odrzucenia ze strony rodzica lub rodziców zmagających się nałogiem. Poczucie odrzucenia skutkuje nie tylko obniżonym poczuciem wartości, ale także brakiem umiejętności budowania relacji z otoczeniem, w tym w zakresie tworzenia związków partnerskich. Skutkiem wystąpienia problemu alkoholizmu w rodzinie jest także permanentne poczucie lęku, winy i wstydu. Dorosłe Dzieci Alkoholików zmagają się również z problemem dotarcia do własnych uczuć, ponieważ przez wiele lat zabraniano im nazywania tego co słyszą czy czucia tego, co tak naprawdę czują.. Niestety, przy braku odpowiedniej pomocy może prowadzić to do sięgania po alkohol i rozwoju choroby alkoholowej. Dlatego nawet po wielu latach DDA mogą wymagać specjalistycznej pomocy. Brak wsparcia specjalisty może sprawić, że problem alkoholizmu w rodzinie, w której wychowywały się Dorosłe Dzieci Alkoholików, odciśnie się piętnem na rodzinie, którą same będą zakładać. 

Jak pomóc alkoholikowi i rodzinie osoby uzależnionej?

Nie ma wątpliwości, że alkoholizm w rodzinie odciska negatywne piętno na każdym z członków rodziny. Dlatego nie tylko osoba uzależniona, ale również pozostali członkowie rodziny potrzebują pomocy specjalisty. Uświadomienie sobie konieczności zasięgnięcia pomocy z zewnątrz jest niejednokrotnie trudnym i długotrwałym procesem. Alkoholik zaprzecza, że jest uzależniony, a rodzina próbuje go tłumaczyć i bierze winę na siebie. Osoby współuzależnione skupiają się tak mocno na potrzebach alkoholika, że zapominają o sobie i o tym, że również potrzebują pomocy. Jak w związku z tym pomóc zarówno alkoholikowi, jak i jego rodzinie?

Terapia

Jednym z elementów pomocy osobom uzależnionym i współuzależnionym jest terapia prowadzona pod okiem psychologa, terapeuty, lekarza. Terapia dla osób z otoczenia alkoholika ma na celu, przede wszystkim poznanie mechanizmów działania alkoholika, bliższego przyjrzenia się wszystkim aspektom tego problemu oraz zmianę nastawienia w stosunku do osoby uzależnionej. Terapia polecana jest również osobom uzależnionym, które mogą rozpocząć ją na różnym etapie choroby. Nadrzędnym celem jest pokazanie, na czym polega nałóg, uświadomienie istnienia poważnego problemu oraz jego skutków. 

Przymusowe leczenie

Na wniosek gminnej komisji do rozwiązywania problemów alkoholowych lub prokuratora, sąd może skierować alkoholika na przymusowe leczenie W tym celu niezbędne jest zebranie dokumentacji potwierdzającej, że choroba alkoholowa przyczyniła się do rozpadu życia rodzinnego, demoralizacji małoletnich, problemów w pracy czy zakłócania porządku publicznego. 

Wszywka alkoholowa

Jedną z metod farmakologicznego leczenia alkoholizmu jest wszywka alkoholowa Mława (esperal). Ma ona formę tabletki, którą wszywa się pod skórę osoby uzależnionej. Substancją czynną jest disulfiram hamujący dehydrogenazę aldehydową – procesu pozwalającego na uniknięcie negatywnych skutków picia alkoholu. Działanie disulfiramu zostało odkryte przypadkowo w latach 40. XX wieku. Obecnie stosowany jest on zarówno jako składnik wszywki alkoholowej, jak i leków podawanych doustnie. Disulfiram hamuje rozkład alkoholu, co prowadzi do gromadzenia się aldehydu octowego w organizmie. Skutkiem tego jest pojawienie się nieprzyjemnych dolegliwości,  takich jak wymioty, kołatanie serca, ból głowy, brak tchu. Reakcja na spożycie alkoholu następuje niemal natychmiast i może utrzymać się nawet do dziesięciu godzin. Wszywka alkoholowa może być stosowana przez okres 10-12 miesięcy po czym zachodzi konieczność jej wymiany. Należy jednak podkreślić, że nie u wszystkich osób można zastosować leczenie z jej użyciem. Metoda ta nie jest polecana tym, którzy zmagają się, m.in. z nadciśnieniem tętniczym, niewydolnością serca, chorobą niedokrwienną serca, zaburzeniami psychicznymi (przeciwwskazaniem są, m.in. próby samobójcze) czy uczuleniem na disulfiram. Istotne jest również to, że zabieg implementacji wszywki wymaga świadomej zgody osoby uzależnionej i monitorowania terapii przez lekarza.

Zespół abstynencyjny – leczenie farmakologiczne

Leki stosuje się zazwyczaj w leczeniu zespołu abstynencyjnego, który pojawia się w momencie, gdy osoba uzależniona odstawia alkohol. Leki podawane się doustnie lub dożylnie, a ich celem jest przede wszystkim nawodnienie organizmu, zapobieganie drgawkom, działanie uspokajające i nasenne.

Alkoholizm w rodzinie jest problemem wielowymiarowym, który wymaga kompleksowego podejścia i uświadomienia sobie, że cierpi nie tylko sam uzależniony, ale także osoby z jego otoczenia. Dlatego tak ważne jest jak najszybsze uświadomienie sobie problemu i podjęcie określonych kroków, które pomogą skutecznie walczyć z alkoholizmem w rodzinie.