Alkoholizm definicja – kto to jest alkoholik?

Do najczęstszych uzależnień, z którymi zmaga się stosunkowo wysoki procent społeczeństwa, zaliczamy alkoholizm. Jest to choroba, która niszczy nie tylko zdrowie fizyczne uzależnionego, ale także jego relacje z bliskimi, życie zawodowe, samoocenę – a to wszystko wpływa na zachwianie zdrowia psychicznego. Często pacjenci nie zdają sobie sprawy z powagi problemu, dlatego ciężko jest im zrozumieć, jak bardzo ważne jest podjęcie terapii w celu wyjścia z uzależnienia. 

Czym jest alkoholizm? Alkoholizm definicja

Człowiek jest istotą, która może być bardziej lub mniej podatna na uzależnienia. Wiele substancji i czynności jest w stanie wywołać w nas pozytywne odczucia, które potem okazują się być najważniejszym doświadczeniem w naszym życiu i chcemy przeżywać je najczęściej, jak to możliwe. Wtedy właśnie mowa o uzależnieniu. Alkoholizm jest uzależnieniem od alkoholu, który wprowadza w stan, do którego człowiek chory chce dążyć nieustannie. Na powszechność tego zjawiska wpływa dostępność i stosunkowo niskie ceny środków. Alkoholizm jest bardzo złożonym zjawiskiem, które może być następstwem chorób wszelkiego rodzaju, oraz samo w sobie jest postrzegane jako osobna jednostka chorobowa. Warto zauważyć, że bardzo często alkoholizm współwystępuje z depresją. 

Definicja uzależnienia od alkoholu

Współczesna definicja alkoholizmu wywodzi się z treści zawartej w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób Urazów i Przyczyn Zgonów VIII z 1965 roku. Tam alkoholizm nałogowy jest opisywany jako stan będący fizycznym i psychicznym uzależnieniem, któremu towarzyszy wzrost tolerancji, zespół abstynencyjny oraz utrata kontroli nad spożywanymi ilościami substancji alkoholowych. W definicji zwrócono uwagę także na fakt, że w późniejszym etapie uzależnienia zmniejsza się tolerancja na alkohol. Później zjawisko to otrzymało nazwę zespołu uzależnienia od alkoholu. Wśród ludzi i w środowisku formalnym istnieje skrócone określenie – alkoholizm. 

Alkoholizm według Światowej Organizacji Zdrowia

WHO definiuje alkoholizm jako jedno z uzależnień, które obejmuje objawy zarówno behawioralne, jak i poznawcze oraz fizjologiczne, które rozwijają się w następstwie wielokrotnego spożywania substancji alkoholowej. Uzależnienie od alkoholu objawia się silną potrzebą przyjmowania środków alkoholowych, która nie podlega racjonalnej kontroli. Następstwa takich czynów są szkodliwe dla organizmu. Pacjent uznaje potrzebę wypicia alkoholu za prymarną, a ta z czasem zaczyna dominować nad nim samym. Uzależnienie sprawia, że osobę chorą zaczyna cechować większa tolerancja na alkohol, oraz występuje u niej zespół abstynencyjny. 

Kto to jest alkoholik? Alkoholik definicja

Światowa Organizacja Zdrowia w 1951 r. określiła alkoholika jako osobę, która spożywa duże ilości alkoholu powodujące u niej występowanie różnego rodzaju zaburzeń psychicznych albo/i pogorszenie stanu zdrowia somatycznego i psychicznego.

Taka osoba ze względu na uzależnienie doświadcza również zaburzenia stosunków interpersonalnych, funkcjonowania na tle społecznym i ekonomicznym. Definicja wskazuje na to, że alkoholikiem można nazwać osobę, która dopiero zaczyna doświadczać powyższych objawów. Badania nad alkoholizmem obejmują także typologię alkoholików, która uwzględnia zmienne psychopatologiczne, socjodemograficzne i psychologiczne. Najczęściej przetaczana obecnie jest typologia Lescha, która powstała na podstawie badań przeprowadzonych na osobach uzależnionych. 

Typologia alkoholików

Aby wyodrębnić pacjentów i zakwalifikować ich do danej grupy badano parametry biochemiczne, behawioralne i fizjologiczne. Badacz wyróżnił 4 typy alkoholików: 

• Typ lękowy. U tych osób choroba wykształciła się przez zaburzenia lękowe, dla których alkohol był swego rodzaju lekarstwem – oczywiście tylko złudnym. Alkohol najpierw używany był do obniżenia napięcia, a potem stał się jedynym źródłem pozytywnych odczuć. 
• Typ pierwotny. O takim typie mowa w przypadku alkoholików, którzy sięgają po alkohol aby stłumić objawy abstynencji. 
• Typ depresyjny. Podobnie jak w przypadku typu lękowego, alkohol ma stanowić lekarstwo na zły stan psychiczny, w tym przypadku depresję. 
• Typ pierwotnie organiczny. Alkoholizm w tym przypadku spowodowany jest czynnikami rozwojowymi we wczesnych latach dzieciństwa, np. przez uszkodzenia okołoporodowe. 

Typologia służy nie tylko ustaleniu przyczyn rozwoju choroby alkoholowej ale również pozwala usprawnić jej leczenie i dostosować metody terapeutyczne do warunków powstania alkoholizmu. 

Objawy alkoholizmu 

Prymarną potrzebą alkoholika, która z czasem zaczyna dominować jego życie, jest potrzeba zażycia alkoholu. Jest to stan, którego pacjenci nie są w stanie kontrolować. Bardzo ciężko powstrzymać im się od sięgnięcia po alkohol, a można nawet zaryzykować stwierdzeniem, że jest to wręcz niemożliwe. Jeżeli osoba uzależniona odstawi alkohol, wówczas pojawia się stan abstynencyjny. Jedną z cech alkoholików jest również wzrost tolerancji na alkohol. 

Do czego zwykle prowadzi postępująca choroba alkoholowa? 

Objawy alkoholizmu wpływają na życie pacjenta, pogardzają jego stan zdrowotny, psychiczny oraz fizyczny. Zdaniem Amerykańskiego lekarza czeskiego pochodzenia – Elvina Mortona Jellineka, już przed wystąpieniem uzależnienia można dostrzec pewne objawy, które świadczą o jego rozwoju. W porę zauważone dają szansę na powstrzymanie choroby alkoholowej. Kluczowym jest, aby to otoczenie podjęło pierwsze kroki, widząc takowe symptomy u jednostki, z której mają do czynienia. Osoba uzależniona zwykle nie widzi pierwszych objawów. 

Jakie są fazy choroby alkoholowej?

Alkoholizm jest uzależnieniem, które narasta pod wpływem czasu. Warto zwrócić uwagę na to, że występują różne stopnie nasilenia owej choroby. Nazywamy je „fazami alkoholizmu”. Wyróżnia się 4 takie fazy: 

• Faza prealkholowa (wstępna). To w tym momencie mowa o początkach alkoholizmu. Ta faza może trwać nawet przez kilka lat. Ciężko ją zauważyć, gdyż zachowanie pacjenta nie odbiega od normy. Występują pierwsze próby sięgania po alkohol w celu poprawienia nastroju, z czasem dzieje się to coraz częściej. Chory celowo stwarza okazje do picia. Odczuwane jest napięcie, które mija dopiero po spożyciu. Przez częste picie wzrasta tolerancja na alkohol, a skutkiem tego jest przyjmowanie jeszcze większych ilości.
•  Faza zwiastunowa. W tej fazie pacjent powinien odczuwać potrzebę zastanowienia się nad swoim stanem. Impulsem do tego jest tzw. urwanie filmu. Pacjent doznaje luk w pamięci, nawet po spożyciu niewielkich dawek alkoholu. W tej fazie otoczenie może zauważyć sygnały, które wskazują na problem alkoholowy, np. zmianę zachowań po wypiciu alkoholu. 
• Faza krytyczna. Pacjent nie jest w stanie kontrolować swoich zachowań. Najsilniejszą potrzebą jest potrzeba sięgnięcia po alkohol. Całe życie podporządkowane jest piciu. Alkoholik nie ma już żadnych zainteresowań – liczy się tylko upojenie. Relacje rodzinne ulegają pogorszeniu. Dochodzi do zaniedbania aparycji i obowiązków. Występuje zaprzeczenie, czyli wyparcie problemu alkoholowego. Alkoholik nie dopuszcza do siebie myśli, że ma jakikolwiek problem. 
• Faza przewlekła. Ostateczna faza alkoholizmu. Nie występują już wyrzuty sumienia – pacjent skupia się tylko na osiągnięciu stanu nietrzeźwości. Nie występują przerwy – wpada w cug. Tolerancja na alkohol spada, więc wystarczą niewielkie ilości aby się upić. Objawy fizyczne tej fazy to: drżenie rąk, osłabienie, lęki, wymioty. Nieleczony pacjent narażony jest nawet na śmierć. Organizm jest wykończony, a w krwi znajduje się wysoki poziom etanolu. 

Alkoholizm w Polsce:  statystyki

Raport Instytutu Jagiellońskiego z 2021 roku informuje o dużym wzroście spożywania alkoholu przez obywateli Polski w ostatnich latach. Polacy piją dużo piwa, gdyż wielu z nich nie traktuje go jako alkoholu, co jest bardzo mylnym przekonaniem – piwo zawiera wystarczająco wysokie ilości alkoholu, aby uzależnić. Dane z 2019 pokazują, że Polacy sięgają po alkohol przynajmniej raz w tygodniu. W Polsce wiek inicjacji alkoholowej wynosi 12 lat. 18,6% osób spożywa alkohol szkodliwie. Leczenia alkoholizmu rocznie podejmuje się ok. 200 tys. osób. Problem alkoholowy dotyka najczęściej bezrobotnych mężczyzn (35%). 12% to uzależnieni w grupie osób pracujących (1,3 mln osób).