Dlaczego alkoholik nie przestaje pić mimo problemów? Mechanizmy uzależnienia

Mechanizmy uzależnienia od alkoholu są niezwykle skomplikowane. To one utrudniają alkoholikom wyjście z nałogu i choć drugiej osobie trudno to zrozumieć, stają się one ostoją alkoholika nawet w obliczu niewyobrażalnych problemów. Alkohol rujnuje nie tylko zdrowie osoby uzależnionej, ale również całe jej życie, silnie wpływając na życie rodzinne, zawodowe i społeczne. Mimo to, większość alkoholików nadal trwa w nałogu i nawet nie chce się leczyć. Dlaczego alkoholik, pomimo problemów, nie przestaje pić? Jak działają mechanizmy uzależnienia od alkoholu? Dlaczego alkoholik wraca do nałogu mimo konsekwencji? Tego dowiesz się z naszego artykułu.

Alkoholik, alkoholizm – co to oznacza?

Alkoholik, najprościej ujmując, to osoba uzależniona od spożywania napojów alkoholowych. W gruncie rzeczy jednak pod tym określeniem kryje się mnóstwo złożoności wynikających ze skomplikowanej natury uzależnienia alkoholowego.

Uzależnienie od alkoholu, czyli alkoholizm, to jednostka zaliczana do grupy zaburzeń psychicznych i zaburzeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych. Głównym jego objawem jest kompulsywne spożywanie substancji alkoholowych – co, paradoksalnie, jest nie tylko przejawem uzależnienia, ale również jednym z czynników pogłębiających nałóg.

Alkoholizm cechuje się charakterem postępującym – wraz z kolejnymi fazami uzależnienia alkoholik coraz bardziej traci kontrolę nad spożywaniem substancji alkoholowych. W końcu dochodzi do momentu, w którym alkoholik nie jest w stanie powiedzieć sobie „stop” i nie może przestać pić, a nawet kiedy to nastąpi – najczęściej po jakimś czasie i tak wraca do picia. Wielu alkoholików często nie jest też w stanie wyrazić chęci i gotowości do podjęcia leczenia, pomimo nawarstwiających się problemów w życiu prywatnym i zawodowym, również w obliczu problemów ze zdrowiem. Choć wiele osób zadaje sobie pytanie, dlaczego alkoholik nie przestaje pić pomimo tych wszystkich problemów, to tak naprawdę ciężko wskazać jednoznaczną odpowiedź. Wiele zależy od stadium uzależnienia, od objawów, z jakimi alkoholik się zmaga, od jego samoświadomości, ale też od mechanizmów, jakie rządzą uzależnieniem.

Objawy, jakie da się zauważyć podczas rozwoju choroby alkoholowej, zależą między innymi od fazy nałogu. W pewnym sensie mają też związek z decyzjami, jakie alkoholik może podjąć odnośnie do potencjalnego leczenia choroby. Oczywiście należy zaznaczyć, że granice między poszczególnymi fazami choroby mogą być płynne, a różne objawy mogą się przesuwać względem opisanego zachowania w danym stadium, ale warto wypunktować te fazy dla lepszego zrozumienia przebiegu i rozwoju uzależnienia:

1. Faza prealkoholowa – inaczej mówi się też „faza wstępna” z uwagi na bardzo znikome objawy tego etapu. Łatwo jest ten etap całkiem przeoczyć lub zignorować – zarówno przez osobę, u której nałóg się rozwija, jak i przez otoczenie. Tak naprawdę ciężko wskazać tu jeszcze konkretne symptomy świadczące o nałogu: do nich zaliczymy przede wszystkim rosnące zafascynowanie alkoholem oraz zwiększającą się – z powodu częstszego spożycia – tolerancję organizmu na alkohol.
2. Faza ostrzegawcza – to moment, w którym alkoholik zaczyna wyszukiwać sobie okazji do napicia się, a każde spożycie w jakiś sposób usprawiedliwia. Da się w tym okresie zauważyć zwiększoną częstotliwość picia.
3. Faza krytyczna – to w tej fazie dochodzi do utraty kontroli przez osobę popadającą w nałóg. Alkohol jest spożywany coraz częściej, a nawet regularnie. Trudno takiej osobie powiedzieć sobie „dość” – na tym etapie praca układu nagrody w mózgu jest już mocno zaburzona, a organizm domaga się kolejnej dawki alkoholu.
4. Faza przewlekła – jest to najmocniej rozwinięta faza uzależnienia od alkoholu, podczas której nikt z otoczenia nie powinien mieć już najmniejszych wątpliwości – nawet jeśli alkoholik sam zaprzecza, że ma problem. Faza przewlekła charakteryzuje się popadaniem w ciągi alkoholowe, znacznym wpływem alkoholu na zachowanie alkoholika, coraz większymi problemami ze zdrowiem oraz kłopotami w życiu. W przypadku przerwania ciągu u alkoholika może wystąpić zespół odstawienny. Jest to na tyle poważnie rozwinięty nałóg, że w każdej chwili może dojść do tragedii i zazwyczaj do wyjścia z tego stanu niezbędne jest leczenie specjalistyczne.

O leczeniu alkoholizmu w odpowiednim ośrodku oczywiście dobrze jest pomyśleć jak najwcześniej – jednakże próba namówienia alkoholika na leczenie i proponowanie mu pomocy bardzo często kończą się odmową. Nawet jeśli alkoholik cały czas zmaga się z konsekwencjami swojego postępowania, istnieje duże prawdopodobieństwo, że nie tylko będzie odtrącał pomoc, ale i nawet zaprzeczał, że ma problem z alkoholem.

Alkoholizm – konsekwencje

Alkoholizm jest o tyle poważnym nałogiem, że niesie za sobą wiele poważnych konsekwencji. Konsekwencje te przejawiają się na wielu płaszczyznach: mogą dotyczyć zdrowia osoby uzależnionej, jej zachowania, życia zawodowego oraz prywatnego. Takie picie mimo konsekwencji powoduje ogrom problemów, które alkoholicy często zdają się ignorować.

• Konsekwencje zdrowotne: alkohol wyniszcza organizm, a jego regularne spożywanie w dużych ilościach powoduje rozwój takich chorób jak marskość wątroby, zapalenie trzustki, choroby psychiczne, choroby mózgu – nawet jego atrofię, zaburzenia neurologiczne, zaburzenia krążeniowe. Ponadto wpływa też na ogólną kondycję organizmu, osłabiając go, wyniszczając jego komórki i nierzadko przyczyniając się do licznych niedoborów, co przekłada się na jakość życia. Wieloletni alkoholizm może prowadzić do śmierci.
• Konsekwencje prywatne: alkoholizm wpływa nie tylko na życie uzależnionego, ale też na życie całej jego rodziny. Cierpią małżonkowie, dzieci, rodzeństwo, przyjaciele. Zachowanie alkoholika, a także problemy z jakimi zmaga się przez swój nałóg, oraz niepewność związana z samym uzależnieniem i popadaniem przez alkoholika w ciągi alkoholowe może powodować poważne traumy u najbliższych. Może przekładać się to na rozbijanie całych rodzin i negatywny wpływ psychiczny na bliskich alkoholika. Osoba uzależniona natomiast często zostaje całkiem sama ze swoim problemem – jeśli nie dosłownie, to przynajmniej emocjonalnie.
• Konsekwencje zawodowe: rozwój alkoholizmu prędzej czy później doprowadza do sytuacji, w której cierpi sfera zawodowa osoby uzależnionej. Alkoholik może zacząć nie stawiać się w pracy albo przychodzić do niej pod wpływem. Długofalowo prowadzić to może do problemów w pracy, a nawet wyrzucenia z niej – niekiedy nawet dyscyplinarnie. Taki stan rzeczy wiąże się także bardzo często z problemami finansowymi.

Dlaczego alkoholik wraca do nałogu mimo swoich problemów? Mechanizmy uzależnienia

Alkoholizm to złożony problem, a za powrót do nałogu odpowiadają skomplikowane mechanizmy. Oto niektóre z nich:

• postępujące zmiany w mózgu,
• zakrzywiony obraz rzeczywistości,
• mechanizm iluzji i zaprzeczeń,
• mechanizm regulowania emocji,
• współuzależnienie.

Mechanizmy te wywołują u alkoholika liczne złudzenia związane z leczeniem – taka osoba może żyć w błędnym przeświadczeniu, że samo leczenie wystarczy, żeby wyjść z nałogu. Alkoholik pomija w ten sposób najważniejszą część, czyli ciężką pracę nad sobą. Niekiedy mechanizmy te prowadzą do strachu przed zmianą, gdyż trzeźwienie oznacza czas zmierzenia się z trudną rzeczywistością. Niezależnie od mechanizmów kierujących daną osobą, zrozumienie ich jest niezwykłe ważne w procesie leczenia.