Fazy trzeźwienia osoby uzależnionej – krok po kroku

Wbrew pozorom alkoholizm to choroba, która dotyka zarówno psychiki jak i fizyczności człowieka. Alkoholik nie potrafi kontrolować ilości oraz częstotliwości spożywanego alkoholu etylowego, ze względu na fakt, iż jego umysł oraz ciało uzależniły się od tej substancji. Choroba alkoholowa została podzielona na kilka faz, ze względu na jej powstawanie, stopień uzależnienia oraz częstotliwość i ilość spożywanego alkoholu. Na chorobę alkoholową może zapaść każdy, niezależnie od wieku, płci, wykonywanego zawodu, posiadanego wykształcenia oraz majątku. 

Alkoholizm wymaga leczenia, gdyż pozostanie w stanie długotrwałego uzależnienia, powoduje stopniowe wyniszczanie organizmu, a w skrajnych przypadkach śmierć. Uzależnienie powstaje stopniowo, nie przebiega z dnia na dzień, dlatego również wychodzenie z nałogu zajmuje dużo czasu. Leczenie składa się z wielu etapów i wymaga wiele poświęcenia ze strony osoby uzależnionej, jednak powrót do zdrowia oraz odzyskanie kontroli nad swoim własnym życiem jest bezcenne. 

Proces trzeźwienia

Choć alkoholizm został sklasyfikowany pod względem pewnych wspólnych zachowań i objawów, to każda osoba przechodzi go nieco inaczej. W zależności od indywidualnych preferencji przebieg choroby będzie inny, dlatego też ważne jest, by leczenie dobrać odpowiednio dla każdego pacjenta z osobna.

Jedną z najważniejszych kwestii leczenia jest pozostanie w trzeźwości. Trzeźwienie to stan, w którym osoba uzależniona musi zmienić swój sposób myślenia oraz zachowanie względem alkoholu. Bez zrozumienia swojej choroby oraz zmiany przyzwyczajeń, wychodzenie z alkoholizmu przypominać będzie syzyfową pracę – nie będzie przynosiło żadnych efektów, a chory co chwila będzie wracał do punktu wyjścia.

W przypadku trzeźwienia można wyodrębnić pięć jego faz, w których każda z nich ma nieco inną charakterystykę.

Etap pierwszy – Faza odwrotu

Jest to pierwsza faza trzeźwienia osoby uzależnionej. Czas jej trwania to około dwa tygodnie od momentu odstawienia alkoholu. U alkoholika najczęściej pojawia się niestabilność emocjonalna, która objawia się silnym wahaniem nastrojów – od rozdrażnienia czy niepokoju, po bardzo obniżone samopoczucie. Takie wahania są skutkiem objawów fizycznych, które mają związek z usuwaniem toksyn alkoholowych z organizmu człowieka. Występują objawy tak zwanego Alkoholowego Zespołu Abstynencyjnego – organizm broni się przed brakiem dostarczania mu alkoholu, dlatego wywołuje u uzależnionego bóle głowy, biegunki, bezsenność, drgawki, które ustępują po ponownym napiciu się. Na tym etapie alkoholicy często zgłaszają się do placówek, w których przeprowadza się detoksykację, w celu zmniejszenia objawów AZA. Na tym etapie zostaje również podejmowana decyzja o dalszej terapii. 

Etap drugi – Miesiąc miodowy

Druga faza trwa zazwyczaj około 1,5 miesiąca i jest to czas, w którym rozpoczynają się zmiany w procesach biochemicznych w mózgu osoby uzależnionej. Zaczyna on produkować zwiększoną ilość neuroprzekaźników, które powodują nadmierną euforię. Jest to etap, w którym alkoholik częściej odczuwa radość, ogólną poprawę nastroju, zwiększa się jego aktywność fizyczna. Alkoholik zaczyna dostrzegać, jaki wpływ ma na niego jego uzależnienie od alkoholu, jakie są konsekwencje picia oraz jakie możliwości otwierają się przed nim, gdy pozostaje trzeźwy. Na tym etapie zostaje podjęta dalsza terapia, a jej uczestnictwo poparte jest przez osobę uzależnioną zaangażowaniem, optymizmem oraz wielkimi nadziejami na lepsze jutro. Mimo wielu pozytywnych emocji związanych z tym etapem, należy jednak uważać, by nadmierna euforia oraz pewność siebie nie stłumiły wagi problemu.

Etap trzeci – Faza muru

Kolejny etap trzeźwienia, który trwa do około 4 miesiąca od momentu odstawienia alkoholu. Zazwyczaj jest to okres zbieżny z zakończeniem podstawowej terapii uzależnienia. Neuroprzekaźniki w mózgu zaczynają się stabilizować, co po fazie miesiąca miodowego może doprowadzić do spadku nastroju. Biorąc pod uwagę ten fakt, osoba uzależniona zaczyna odczuwać dyskomfort psychiczny oraz fizyczny, zaczynają pojawiać się wątpliwości względem swojego zachowania i możliwości. Jest to etap, w którym alkoholik uświadamia sobie, że samo pozostanie w trzeźwości nie naprawi wszystkich jego problemów i nie przywróci mu dawnego życia. Zaczyna zdawać sobie sprawę z tego, że czeka go ciężka praca, by mógł odbudować relacje rodzinne, znajomości, powrót na swoją ścieżkę zawodową oraz by mógł powrócić do zdrowia fizycznego oraz psychicznego. Może zdarzyć się, że ogrom zadań, które go czekają pozbawią go wcześniejszej energii, pojawią się nowe wątpliwości, zniechęcenie, smutek. Alkoholik zaczyna mieć wrażenie, że jest przytłoczony, nikt go nie rozumie i nie będzie w stanie „przebić się” przez wszystkie trudności związane z dochodzeniem do zdrowia. W tej fazie może dojść do złamania zakazu spożywania alkoholu.

Etap czwarty – Faza przystosowawcza

Kolejny etap trwa od około 4 do 6 miesiąca od rozpoczęcia trzeźwienia. W mózgu zachodzą kolejne zmiany, które mają na celu dalszą stabilizację. Alkoholik zaczyna przyzwyczajać się do nowo powstałych zmian przez kolejne miesiące trzeźwości. Zaczyna stabilizować się jego emocjonalność – nie reaguje już tak mocno i skrajnie na sytuacje, które go spotykają lub czekają w przyszłości. Zaczyna w sposób realny oceniać sytuację, w której się znajduje, sam wychodzi z inicjatywą poszukiwania najlepszych rozwiązań dla swojej obecnej sytuacji, przestaje szukać wymówek dla swojego dotychczasowego picia. Równowaga i stabilizacja powoli pozwalają mu czuć, że odzyskuje kontrolę nad własnym życiem, choć jeszcze wiele pracy przed nim. 

Dzięki takim zmianom może kontynuować leczenie, które jest bardzo ważne dla pełnego wyzdrowienia. W dalszym ciągu powinien pracować nad swoim zachowaniem, nowymi nawykami i przyzwyczajeniami. Podobnie jak w fazie poprzedniej, nadmierna pewność siebie i wiara w swoje siły mogą zaburzyć osąd własnej osoby oraz spowodować bagatelizowanie zaleceń terapeutów, co może (ale nie musi) spowodować nawrót choroby.

Etap piąty – Faza rozwiązań

Ostatnia z faz trzeźwienia, która trwa od 6 miesiąca do roku od rozpoczęcia abstynencji. Jest to kontynuacja wcześniejszych osiągnięć w terapii, wzmacnianie poczucia własnej wartości, odbudowywanie relacji z najbliższymi oraz poszukiwanie lub powrót do swoich zainteresowań. Dochodzi do jeszcze głębszej stabilizacji emocjonalnej, ale również do ustabilizowania innych sfer życiowych, takich jak: rodzina, praca, życie społeczne, zdrowie. Odzyskanie równowagi w życiu staje się jednocześnie motywacją do pozostania w trzeźwości i wyleczenia się z uzależnienia. Chory czuje, że przejął kontrolę nad swoim życiem, a alkohol nie jest mu już potrzebny do funkcjonowania.

Warto pamiętać, że opisane fazy są w pewnym stopniu umowne – jak wiadomo każda osoba jest inna i każda będzie w nieco inny sposób powracała do trzeźwości. Jednak pewne zachowania, odczuwane emocje oraz wątpliwości pojawiają się praktycznie u każdej z osób w odpowiednim czasie i jest to całkowicie normalne w procesie leczenia choroby alkoholowej.